Goji meyvesi, bilimsel adıyla Lycium barbarum ve Lycium chinense, Güneydoğu Avrupa ve Asya kökenli bir bitkidir. 21. yüzyılın başlarından itibaren, goji meyvesinin antioksidan içeriği ve besin değerine artan bir ilgi söz konusudur. Çin, dünyadaki en büyük goji üreticisidir. Genellikle kurutulmuş olarak tüketilen goji, çeşitli yemeklerde ve bitkisel çaylarda kullanımı görülmektedir. Krizantem ve kırmızı hünnap ile harmanlanarak çay yapımında veya puerh çayı ile birlikte tüketilmesi çok yaygındır.
Goji meyvesi, meyve suları ve yoğurtlarda diğer böğürtlen türleriyle birlikte kullanılır. Üretimde, meyve suyu konsantresi, püre, toz formu ve çekirdek yağı olarak işlenir. Çekirdeğinden elde edilen yağ, sabun yapımında kullanılmaktadır.
Besin değeri açısından bol olan goji, 11 esansiyel ve 22 iz mineral, 18 amino asit, 6 esansiyel vitamin, 8 polisakkarit ve 6 monosakkarit içerir. Ayrıca, esansiyel yağ asitleri, beta-sitosterol, çeşitli fitosteroller, lutein, likopen, kriptoksantin, beta karoten ve zeaksantin gibi antioksidan etkili bileşikler de çermektedir. 100 gram kuru gojide beta karoten 7 mg, 2.4 mg zeaksantin, 1.3 mg B2 vitamini, 29-148 mg C vitamini, 112 mg kalsiyum, 1132 mg potasyum, 9 mg demir, çinko 2 mg ve 50 µg selenyum içermektedir.
Biyolojik etkileri arasında kardiyovasküler ve inflamatuar hastalıklar, göz sağlığı (maküler dejenerasyon ve glokom), sinir sistemi koruması, kanseri bertaraf ve bağışıklık sistemini destekleyici potansiyel faydaları yer alır. Diyabetik retinopati gibi şeker hastalığı komplikasyonlarının ilerlemesini engellediği de bildirilmiştir. Genel sağlık ve yaşlanmayı önleyici olarak kullanılmakta, sağlıklı bireylerin kanındaki antioksidan seviyelerini yükselttiği gözlemlenmiştir.
Ancak, diyabet tedavisi, kan basıncını düzenleyen ilaçlar, varfarin tarzı kan sulandırıcılar ve sitokrom P450 ile metabolize olan diğer ilaçlarla etkileşime girebileceği için dikkatli kullanılması gerekmektedir. Bu etkileşimler ilaçların vücuttan atılımını geciktirebilir ve kan düzeylerini yükseltebilir. Bununla beraber, goji meyvesinin varfarin metabolizmasını engelleyerek kanama riskini artırabileceği konusunda uyarılar vardır. Goji meyvesinde doğal olarak bulunan, ancak zararlı etki dozunun altında olan atropin gibi toksik alkaloidler de dikkate alınmalıdır.
Bazı insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir ve özellikle domatesle ters reaksiyon gösterme potansiyeline sahiptir. Ayrıca, cildi ışığa hassas hale getirerek kızarıklıklara sebep olabilir, ancak diğer yandan UV radyasyonu kaynaklı cilt hasarlarını azalttığı da bildirilmiştir.
Ek olarak, goji meyvesinin içerdiği zengin antioksidan profili, onu modern diyetlerde popüler bir süper gıda haline getirmiştir. Goji meyvesi, aynı zamanda lif bakımından da zengindir ve sindirim sağlığını destekleyebilir. Ayrıca, içerdiği fazla düzeyde demir, özellikle vejetaryen ve vegan diyetler için önemli bir besin kaynağıdır.
Son araştırmalar, goji meyvesinin beyin sağlığı üzerinde olumlu etkileri olabileceğini göstermektedir. Beyin fonksiyonlarını destekleyici ve hafıza geliştirici potansiyel etkileri üzerine yapılan çalışmalar sürmektedir. Bununla birlikte, bu faydaların tam olarak anlaşılması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Sonuç olarak, goji meyvesi, besin değeri yüksek ve çeşitli sağlık yararlarına sahip olmasına karşın, potansiyel etkileşimler ve yan etkiler konusunda dikkatli olmak gerektiğini akıldan çıkarılmamalıdır. Herhangi bir sağlık sorunu olan bireylerin, goji meyvesini diyetlerine dahil etmeden önce bir sağlık profesyoneline danışmaları önerilir. Ayrıca, goji meyvesinin tüketimini artırmadan evvel alerjik reaksiyonlar açısından da dikkatli olunmalıdır.
Goji meyvesinin zengin besin içeriği ve sağlık üzerindeki olası faydaları, onu modern diyetlerde popüler bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak, bu faydaların ve etkileşimlerin daha iyi anlaşılması için ileri düzeyde araştırmalar yapmak yararlı olacaktır. Her zaman olduğu gibi, herhangi bir beslenme değişikliği veya takviye kullanımı konusunda uzmanına danışılması gerektiği akıldan çıkarılmamalıdır.